Prof. dr hab. inż. Jerzy ZIELNICA (1941-2015)

Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość o nieoczekiwanej śmierci, 4 października 2015 roku, naszego wieloletniego współpracownika i kolegi profesora Jerzego Zielnicy.

Prof. dr hab. inż. Jerzy Zielnica urodził się 3 kwietnia 1941 roku w Tomaszowie Mazowieckim. Studia wyższe ukończył na Politechnice Poznańskiej na Wydziale Budowy Maszyn w 1963 roku, po czym podjął pracę jako asystent w świeżo wtedy utworzonym Samodzielnym Zakładzie Wytrzymałości Materiałów na macierzystym wydziale. Twórcą Zakładu był prof. dr hab. inż. Ferdynand Twardosz, a przyszły profesor Zielnica należał do pierwszych członków tworzonej naukowej szkoły profesora Twardosza w zakresie stateczności konstrukcji. Profesor Zielnica swoje pierwsze osiągnięcia naukowe wieńczy obroną w 1970 roku pracy doktorskiej na temat stateczności powłoki stożkowej w zakresie sprężysto-plastycznym. W następnym okresie poszerza zakres swoich badań i przygotowuje rozprawę habilitacyjną, która pozwala mu uzyskać 1988 roku stopień doktora habilitowanego. Obie rozprawy, doktorska i habilitacyjna, zostały nagrodzone przez Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.

W okresie po habilitacji znacznie zwiększa się zakres jego zainteresowań naukowych. Oprócz zagadnień w obszarze wytrzymałości materiałów i konstrukcji, stateczności konstrukcji sprężysto-plastycznych, teorii powłok, rozwija zastosowanie metod komputerowych w technice wibroizolacji i analizie teoretycznej i numerycznej pól naprężeń hartowniczych. Szczególne osiągnięcia naukowe to analiza stateczności początkowej i zakrytycznego zachowania jedno i wielowarstwowych anizotropowych powłok sprężysto-plastycznych z uwzględnieniem nieliniowości fizycznej i geometrycznej oraz badania stateczności sprężysto-plastycznych powłok trójwarstwowych.

Efektem tej działalności był dorobek naukowy, który spowodował uzyskanie w 2002 roku tytułu naukowego profesora, a w roku następnym stanowiska profesora zwyczajnego na Wydziale Budowy Maszyn i Zarządzania PP. W latach 1992-1995 pracował jako visiting professor na nowo utworzonym Universidade da Beira Interior w Covilha (Portugalia).

W dorobku profesora J. Zielnicy jest  wiele prac naukowych i naukowo-badawczych wdrożonych w przemyśle w kraju i zagranicą. Kierował wieloma wdrożonymi projektami badawczymi i projektami KBN, realizował analityczno-numeryczne prace naukowo-badawcze dotyczące analizy wytrzymałościowej wysokoobrotowych wirników maszyn przepływowych, prowadzące do uruchomienia antyimportowej produkcji dmuchaw i wentylatorów (współpraca z Instytutem Techniki Cieplnej Politechniki Poznańskiej i H. Cegielski Poznań), kierował kilkunastoma pracami N-B nt. statycznej i dynamicznej analizy wytrzymałościowej prototypów autocystern do przewozu paliw i zbiorników paliwowych i chemicznych o dużych pojemnościach, w tym 4 opracowania na zamówienia zagraniczne (Austria, Niemcy). Ostatnio w latach 2005-2007 brał udział jako główny wykonawca w analizach statycznych i dynamicznych metodą elementów skończonych betonów sprężonych w Międzynarodowym Projekcie Badawczym nt. „Zastosowanie metod analizy sygnału wibroakustycznego, przepływu energii i rozdziału mocy do szacowania stanu betonów sprężonych”. Jest współautorem kilku patentów.

Opracował kilkadziesiąt recenzji publikacji naukowych w czasopismach o zasięgu światowym, jak np. Applied Mechanics Reviews (USA), Polska Bibliografia Analityczna Mechaniki (PBAM). Był promotorem kilkudziesięciu prac dyplomowych oraz 5-ciu obronionych prac doktorskich, opracował kilkadziesiąt opinii prac doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich.

Czynnie uczestniczył – wygłaszając referaty w ponad 100 międzynarodowych konferencjach naukowych w kraju i zagranicą (m. in. w Portugalii, Francji, RFN, Anglii, Singapurze, Brazylii, USA, Korei i w Australii). Prawie wszystkie referowane prace były opublikowane w wartościowych kilkuset stronicowych wydaniach konferencyjnych, a międzynarodowe i zagraniczne były sygnowane przez uznanych w skali światowej wydawców, m. in. Elsevier oraz Balkema. Był członkiem komitetów naukowych i przewodniczył sesjom naukowym na wielu konferencjach krajowych i zagranicznych. Wydał kilka kilkusetstronicowych książek z wytrzymałości materiałów i stateczności powłok sprężysto-plastycznych. Między innymi są to „Wytrzymałość materiałów” – 559 str. (3 wydania w latach 2000-2004), monografia profesorska „Stateczność powłok sprężysto-plastycznych”, 2001r oraz jedna książka w języku angielskim „Mechanics of Materials” wydana za granicą.

Opublikował ponad sto artykułów, w tym kilkadziesiąt zagranicznych i kilkanaście w wysoko punktowanych czasopismach o zasięgu międzynarodowym. Były to m.in. czasopisma centralne PAN oraz Ingenieur Archiv, Journal of Thermal Stresses, Building Research Journal, Mechanical Systems and Signal Processing, Acta Thermochimica, Thin-Walled Structures.

Współpracował z Instytutem Podstawowych Problemów Techniki PAN, z ośrodkami naukowymi w Holandii (Delft), Kanadzie (Calgary University of Technology), Szwecji (Linköping). Był członkiem wielu zespołów i towarzystw naukowych, takich jak: Zespołu Stateczności Konstrukcji – Sekcji Podstaw Konstrukcji – Komitetu Budowy Maszyn PAN, Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, Sekcji Wytrzymałości Materiałów SIMP NOT, był przewodniczącym Zespołu ds. organizacji konferencji naukowych, seminariów i konferencji szkoleniowych na wydziale „Departamento de Electromecánica” w Universidade da Beira Interior – Portugalia, gdzie pełnił również funkcję Przewodniczącego Komisji ds. kształcenia.

Za swoje szczególne osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych otrzymywał wielokrotnie nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Edukacji Narodowej. Rektor Universidade da Beira Interior w Portugalii przyznał mu medal za szczególny wkład w rozwój uczelni, badań naukowych i w kształceniu studentów na uczelni zagranicznej. Był wielokrotnie nagradzany przez rektora PP, otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej w 1994 roku. W roku 1997 otrzymał nagrodę indywidualną Rektora Politechniki Poznańskiej I-go stopnia za wybitne osiągnięcia dydaktyczne (w tym za książkę „Wytrzymałość materiałów”). W 2005 roku otrzymał nagrodę „Mentor 2004” za 1-wsze miejsce na Wydziale, przyznaną przez studentów Wydziału Budowy Maszyn i Zarządzania PP za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej. Do ostatnich chwil swego życia prowadził wykłady w języku angielskim i realizował indywidualny tok studiów w ramach Europejskiego Programu wymiany studentów ERASMUS na Wydziale Budowy Maszyn i Zarządzania Politechniki Poznańskiej kształcąc studentów z Hiszpanii, Portugalii, Turcji, Francji, Niemiec.

Był członkiem Zespołu Programowego d/s Studiów dla pracujących przy Ministerstwie N.Sz.W.iT. w grupie przedmiotowej „Mechanika” i członkiem zespołu inicjatywnego utworzenia nowego kierunku studiów o nazwie „Mechanika Komputerowa” na Wydziale Budowy Maszyn PP.

Z wdzięcznością wspominamy wiele lat współpracy naukowej, której efektem jest przede wszystkim szereg opracowań dla polskiego przemysłu maszynowego dotyczących wytrzymałości i stateczności konstrukcji, a także wspólne starania w zakresie solidnego kształcenia wielu pokoleń studentów. Bardzo żałujemy, że nasza współpraca tak nagle się urwała. Zapewniamy wszystkich, że nasz kolega profesor J. Zielnica pozostanie na długo w naszej pamięci i będzie zawsze mile wspominany.

Koledzy z Zakładu Wytrzymałości Materiałów i Konstrukcji

Stefan Joniak, Krzysztof Magnucki, Wacław Szyc