Prof. dr inż. Zenon KOŃCZAK (1926-1999)

Zenon Kończak urodził się 16 października 1926 roku w Gnieźnie. W siódmym roku życia zaczął uczęszczać do szkoły podstawowej nr 6 w Gnieźnie. W roku 1939 po ukończeniu klasy szóstej, na podstawie egzaminu wstępnego, został przyjęty do Gimnazjum i Liceum im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie. Kontynuowanie nauki przerwał wybuch wojny. Przez okres okupacji przebywał w Gnieźnie, gdzie od maja do grudnia 1940 roku w ramach pracy obowiązkowej pracował w charakterze robotnika przy robotach ziemnych. Później, aż do wyzwolenia w roku 1945, jako robotnik w sklepie spożywczym. Po wyzwoleniu w kwietniu 1945 roku wznowił naukę w Gimnazjum i Liceum. W maju 1948 roku zdał egzamin dojrzałości. We wrześniu 1948 roku został powołany do służby wojskowej. Odbywał tę służbę w Szkole Kompanii Oficerów Rezerwy Broni Pancernej w Poznaniu. Dnia 30 września 1949 roku został przeniesiony do rezerwy w stopniu chorążego rezerwy. W październiku 1949 roku rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu. W roku 1953 uzyskał dyplom inżyniera budownictwa lądowego. W latach 1953-1955 uzupełnił studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Gdańskiej uzyskując dyplom magistra inżyniera w specjalności konstrukcji inżynierskich.

Zenon Kończak rozpoczął pracę zawodową w roku 1955 w Wojewódzkim Biurze Projektów w Poznaniu w charakterze starszego asystenta, a następnie kolejno projektanta, starszego projektanta i weryfikatora. Był stałym członkiem Rady Technicznej Biura. Dnia 1 stycznia 1959 roku przechodzi do pracy w Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego „Miastoprojekt” w Poznaniu, gdzie pracował na stanowisku starszego projektanta i weryfikatora konstrukcji. W roku 1962 obejmuje stanowisko kierownika zespołu projektowania. Praca konstruktorska Zenona Kończaka zaowocowała realizacją ponad stu projektów konstrukcji inżynierskich. Do dzisiaj w Poznaniu oglądać można efekty Jego pracy np.: wieżowce przy ulicy Piekary w Poznaniu, salę wykładową w gmachu ortopedii Akademii Medycznej, rotundę przy ulicy Lutyckiej.

Szczególne zainteresowanie Zenona Kończaka skupiło się na zagadnieniu fundamentowania konstrukcji inżynierskich, co w konsekwencji stało się bodźcem podjęcia rozprawy doktorskiej z zakresu teorii konsolidacji, a następnie, dnia 1 grudnia 1967 roku, przejścia do pracy naukowej w katedrze mechaniki na Wydziale Maszyn Roboczych i Pojazdów Politechniki Poznańskiej. Obrona doktoratu pt. „Osiadanie powierzchni półprzestrzeni konsolidującej pod działaniem siły skupionej” odbyła się 22 marca 1968 roku. Od tej chwili datują się zainteresowania Profesora szeroko pojętą tematyką ośrodków porowatych.

W latach 1973-1982 Profesor Kończak był intensywnie zaangażowany w działalność organizatorską na Politechnice Poznańskiej. Od 1 wrzesień 1973 roku do 31 sierpnia 1975 roku był prodziekanem Wydziału Budowy Maszyn PP. Następnie, przez trzy kadencje, od 1 września 1975 do 31 sierpnia 1981 roku był dziekanem na tym wydziale. Od 1 września 1981 roku, po demokratycznych wyborach, zaczął piastować funkcję prorektora Politechniki Poznańskiej. W stanie wojennym 31 lipca 1982 minister odwołał go ze stanowiska prorektora na podstawie dekretów stanu wojennego. Trzeba jednak stwierdzić, iż nie jest ważna liczba funkcji organizacyjnych piastowanych przez Zenona Kończaka lecz istotny jest styl z jakim te funkcje pełnił. Nie działał dla swojej chwały czy dla zabezpieczenia swoich interesów, ale dla dobra społeczności, którą reprezentował. Wielu ludzi dużo mu zawdzięcza. Poczynając od roku 1982 Profesor wyraźnie zintensyfikował swoją działalność naukową. Zajął się przede wszystkim termomechaniką ośrodków porowatych nasyconych cieczą. Opracował podstawowe równania rządzące tego typu ośrodkami. Głównie zajmował się wpływem temperatury na odkształcenia takich ośrodków. W zakresie Jego zainteresowań znalazł się również problem propagacji fal w ośrodkach warstwowych i porowatych. Liczne prace z tego zakresu publikował w liczących się czasopismach krajowych i zagranicznych, takich jak: Biuletyn PAN, Rozprawy Inżynierskie, Mechanika Teoretyczna i Stosowana, Acta Mechanika, Transport in Porous Media, ZAMM. Swoje prace prezentował również na wielu konferencjach krajowych i zagranicznych. Współpracował ściśle z Instytutem Podstawowych Problemów Tchnicznych PAN realizując szereg problemów badawczych koordynowanych przez ten Instytut. Kierował kilkoma grantami KBN. O jego pozycji świadczy również fakt powoływania go na recenzenta nie tylko w sprawach nadawania tytułów i stopni naukowych, ale również prac dla wydawnictw międzynarodowych np. Springer Verlag.

Był członkiem licznych towarzystw naukowych: GAMM, ASME, PTMTS. W tym ostatnim pełnił wielokrotnie funkcje organizacyjne. Przez dwie kadencję od 9.01.1978 do 2.02.1980 oraz od 12.01.1984 do 14.04.1986 był przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Oddziału Poznańskiego PTMTS. Następnie prze pięć kadencji, tj. od 02.05.1988 do 30.06.1998 był przewodniczącym Zarządu Oddziału Poznańskiego tego Towarzystwa. Podczas pracy na Politechnice do 31 grudnia 1997 roku przeszedł praktycznie wszystkie szczeble kariery naukowej kończąc pracę na stanowisku profesora zwyczajnego. Był człowiekiem bardzo aktywnym w wielu dziedzinach. Jedną z tych dziedzin było nauczanie studentów. Przez wiele lat wykładał wytrzymałość materiałów na Wydziale Budowy Maszyn. Pomimo solidnych wymagań, jakie stawiał przed studentami, był przez nich lubiany. Podstawowym powodem jego popularności były rozmowy indywidualne przeprowadzane z przyszłymi inżynierami. Potrafił jak mało kto słuchać studentów, a potem cierpliwie wyjaśniać. Zawsze miał czas, aby udzielić konsultacji osobom, które przychodziły z problemami.

Pomimo długotrwałej i ciężkiej choroby do końca zachował pogodę ducha i wielką życzliwość dla wszystkich. Zmarł 22 sierpnia 1999 roku.

Jan A. Kołodziej