Prof. dr hab. inż. Stefan JONIAK

Profesor Stefan Joniak urodził się w 1936 roku w Rakowie pow. Kępno. Szkołę podstawową ukończył w roku 1950. Średnie wykształcenie techniczne uzyskał w roku 1955 kończąc Technikum Kolejowe w Ostrowie Wielkopolskim, po czym – jako najlepszy uczeń – został skierowany na studia techniczne. Stał się w ten sposób studentem I roku inaugurującej swoje istnienie Politechniki Poznańskiej. Studia odbywał na Wydziale Budowy Maszyn. W roku 1957, jako student III roku został zatrudniony na stanowisku laboranta w należącym do Katedry Mechaniki Technicznej laboratorium wytrzymałości materiałów. Kierownikiem Katedry był wtedy profesor dr Edmund Karaśkiewicz, zaś opiekunem laboratorium późniejszy docent dr inż. Jerzy Czarnecki. Pracę na stanowisku laboranta musiał godzić ze studiami, przy czym początkowo były to prace pomocnicze, ale także zdobywanie umiejętności obsługi wszystkich maszyn i urządzeń laboratoryjnych. Z czasem był także włączany do prowadzenia ćwiczeń laboratoryjnych ze studentami, oraz wysyłany do zakładów przemysłowych np. do pobrania próbek wycinanych z elementów konstrukcji do badań laboratoryjnych; zdobywał w ten sposób praktyczne doświadczenia, które zaprocentowały w przyszłości.

Profesor Joniak ukończył studia w 1960 roku i uzyskał stopień magistra inżyniera w specjalności maszyny i technologia przeróbki plastycznej. Ukończenie studiów spowodowało przejście na stanowisko asystenta, a po roku starszego asystenta w Katedrze Mechaniki Technicznej, związane z przedmiotem wytrzymałość materiałów.

W roku 1962, po przyjściu do Politechniki docenta dr. hab. inż. Ferdynanda Twardosza, z Katedry Mechaniki Technicznej został wydzielony Samodzielny Zakład Wytrzymałości Materiałów. Docent Twardosz „przyniósł” ze sobą tematykę naukową związaną z zagadnieniami stateczności powłok cienkościennych. Stały się one źródłem rozwoju naukowego dużej grupy młodych pracowników Zakładu. Pierwszym efektem tego rozwoju była obroniona w 1967 roku praca doktorska profesora Joniaka pt. „ Analiza stateczności przy odkształceniach skończonych cienkościennej powłoki stożkowej obciążonej siłami podłużnymi i poprzecznymi rozłożonymi w sposób ciągły”. Następstwem uzyskania stopnia doktora było przejście na stanowisko adiunkta, a także objęcie opieki nad Laboratorium Wytrzymałości Materiałów. Wszystkie zdobyte dotąd doświadczenia w zakresie badań eksperymentalnych doprowadziły do budowy stanowiska badawczego, służącego do realizacji badań powłok stożkowych, najpierw przy obciążeniach statycznych a potem dynamicznych. Były to w tamtym okresie jedyne takie badania eksperymentalne w Polsce. Owocem badań były publikacje w najważniejszych polskich czasopismach naukowych, wydawanych przez PAN, takich jak: Rozprawy Inżynierskie, Archiwum Budowy Maszyn, Mechanika Teoretyczna i Stosowana, Zagadnienia Eksploatacji Maszyn, a także liczne referaty na konferencjach naukowych. W roku 1975 ukazała się wydana przez Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej – w cyklu Rozprawy – praca (Nr 70): „Analiza teoretyczna i doświadczalna dynamicznej stateczności powłoki stożkowej obciążonej wszechstronnym ciśnieniem zewnętrznym”. Na jej podstawie uzyskał profesor Joniak w 1976 roku stopień doktora habilitowanego nauk technicznych, oraz został powołany na stanowisko docenta. Drugą dziedziną jego działalności naukowej były badania wytrzymałości zmęczeniowej (w tym wytrzymałości zmęczeniowej w obecności tarcia), oraz właściwości plastycznych kruchych stali i wpływu prędkości odkształcenia na przemiany fazowe w stalach austenitycznych. Do badań tych zostały zaprojektowane i zbudowane dwa stanowiska badawcze. Owocem tych badań były dwie obronione na początku lat osiemdziesiątych prace doktorskie wychowanków profesora Joniaka.

Jego ogólny dorobek po habilitacji obejmujący: 6 wypromowanych doktorów nauk technicznych, około 130 publikacji naukowych w czasopismach polskich i zagranicznych, czynny udział w wielu konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych, liczne recenzje doktorskie i habilitacyjne, aktywność organizacyjna – spowodowały nadanie w roku 1989 tytułu profesora nauk technicznych.

Okres po habilitacji obejmował nie tylko działalność naukową, ale i organizacyjną profesora Joniaka. Składały się na nią pełnione funkcje: od roku 1981, po odejściu na emeryturę profesora Twardosza, kierownictwo Zakładu Wytrzymałości Materiałów do czasu własnego przejścia na emeryturę w roku 2005, zastępcy dyrektora (1981-84) i dyrektora (1996-99) Instytutu Mechaniki Stosowanej, prodziekana (1977-81 oraz 1987-90) i dziekana (1990-93) Wydziału Budowy Maszyn, członka senatu Politechniki Poznańskiej (1990-93).

Inną dziedziną, w której działał prof. Joniak, była współpraca z przemysłem. Ma on na swym koncie liczne (kilkaset) opracowania i ekspertyzy dotyczące np. awarii czy katastrof różnych urządzeń, w których występował jako przedstawiciel Politechniki Poznańskiej lub jako rzeczoznawca SIMP. Można tu wymienić również zrealizowane pod jego kierownictwem i przy jego współudziale konstrukcje takie jak cysterna do przewozu piwa (Metalchem Kościan) czy układy rurociągów pary (Janikowskie Zakłady Sodowe). Jednym z owoców tej działalności było współautorstwo 5 patentów i 1 wzoru użytkowego.

Profesor Joniak był członkiem organizacji naukowych (lub jeszcze jest) takich jak:

1. Zespół Mechaniki Eksperymentalnej Komitetu Mechaniki PAN 1989-1991, 1991-1993, 1994-1996, 1996-1998, 1999-2002, 2003-2006
2. Zespół Stateczności Konstrukcji Komitetu Budowy Maszyn PAN 1989-1991, 1991-1993, 1994-1996, 1997-1999, 1999-2002, 2003-2006
3. Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej Oddział w Poznaniu
4. Sekcja Mechaniki Ciała Stałego Komitetu Mechaniki PAN 1994-1996, 1997-1999
5. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk od 1994
6. Komitet Budowy Maszyn PAN od 1996-1998
7. Sekcja Podstaw Konstrukcji Komitetu Budowy Maszyn PAN 2003-2006
8. Komisja Nauk Mechanicznych i Budowlanych Oddziału PAN w Poznaniu

Treścią życia profesora Joniaka były nie tylko działalność naukowa i dydaktyczna. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku uprawiał zawodniczo siatkówkę. Od II roku studiów (rok 1956) do dziś jest czynnym członkiem Chóru Męskiego Politechniki Poznańskiej. Śpiewał i śpiewa w innych chórach. Jako chórzysta był – między innymi – wykonawcą czterech oper wystawianych w kraju i za granicą.

Za osiągnięcia w różnych dziedzinach otrzymał profesor Joniak liczne odznaczenia i nagrody. Wśród nich:

1. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski nr 1080-90-21, 10.10.1990
2. Złoty Krzyż Zasługi nr 1045-81-80 (1981)
3. Medal Komisji Edukacji Narodowej nr 53952 , 12.07.1989
4. Odznaka „Zasłużony działacz kultury (1976)
5. Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki , indywidualna III stopnia, za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych nad statecznością powłok stożkowych (1974)
6. Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, zespołowa I stopnia, za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych za cykl prac z zakresu teorii stateczności i dynamiki powłok sprężystych i sprężysto-plastycznych (1981)
7. Nagroda zespołowa Ministra Edukacji Narodowej i Sportu 2002
8. Nagroda I stopnia Rektora PP za rok 2006